Luật thay người trong bóng chuyền là yếu tố quan trọng giúp đội bóng duy trì phong độ và thực hiện chiến thuật hiệu quả. Nắm vững luật này giúp các đội phát huy sức mạnh cầu thủ, tuân thủ quy định và đảm bảo tính công bằng trong trận đấu. Cùng Thiên Trường Sport tìm hiểu luật thay người qua bài sau.
1. Luật thay người trong bóng chuyền là gì?
Khi nhắc đến luật thay người trong bóng chuyền, người ta thường hiểu rằng đây là các quy định liên quan đến việc cầu thủ ra vào sân, khác với luật xoay vòng. Cả hai luật này đều được quy định theo quy tắc của FIVB, áp dụng trên toàn cầu.
Tuy nhiên, tùy thuộc vào tình hình trận đấu và khả năng của đội, các giải đấu khu vực có thể có những điều chỉnh cụ thể. Tại Việt Nam, các quy định về luật chơi cho các giải trong nước được Liên đoàn Bóng chuyền Việt Nam ban hành.
Để mang đến thông tin chính xác và phù hợp với thực tế thể thao trong nước, các thông tin dưới đây được trích dẫn theo quy định của Liên đoàn bóng chuyền Việt Nam.
Tìm hiểu: Luật thay người trong bóng chuyền là gì?
2. Những quy tắc cơ bản của luật thay người trong bóng chuyền
Những luật thay người trong bóng chuyền cơ bản bao gồm các quy định sau:
-
Mỗi đội được phép thay người tối đa 6 lần trong mỗi hiệp đấu. Trong một lần thay, đội có thể thay 1 hoặc nhiều cầu thủ cùng lúc. Nếu thực hiện thay nhiều người, huấn luyện viên cần ký hiệu số lượng cầu thủ muốn thay và thực hiện lần lượt từng cặp một.
-
Các đội cũng có quyền thay người trước khi hiệp đấu bắt đầu, nhưng lượt thay này sẽ được tính là 1 lần và được ghi vào biên bản thi đấu của hiệp.
-
Đội bóng có thể xin hội ý và thực hiện thay người liên tiếp tối đa 2 lần mà không có sự gián đoạn thi đấu.
-
Việc thay người phải được thực hiện tại khu vực thay người, vị trí được quy định rõ trên sân. Thời gian thay người cần đủ dài để thư ký ghi vào biên bản và các cầu thủ ra vào sân; nếu kéo dài quá thời gian quy định sẽ bị tính là lỗi trì hoãn.
-
Khi xin thay người, cầu thủ vào sân phải sẵn sàng tại khu vực thay người. Một cầu thủ chính thức có quyền ra khỏi sân và sau đó vào lại, nhưng chỉ được thực hiện 1 lần trong mỗi hiệp và phải vào đúng vị trí đã đăng ký.
-
Cầu thủ dự bị có thể vào thay một cầu thủ chính thức 1 lần mỗi hiệp, nhưng khi cầu thủ dự bị thay ra thì phải được bù lại bằng chính cầu thủ chính thức đó.
-
Nếu cầu thủ bị thương, đội bóng phải thực hiện thay người hợp lệ.
-
Trong trường hợp cầu thủ bị đuổi ra sân vì lý do nào đó, đội bắt buộc phải thay người hợp lệ. Nếu không, đội sẽ bị tính thua vì không đủ người thi đấu.
-
Theo luật bóng chuyền quốc tế, mỗi đội được phép thực hiện tối đa 6 lần thay người trong mỗi set thi đấu, điều này áp dụng cho các vận động viên chính, ngoại trừ vị trí Libero có quy định thay người riêng biệt.
-
Thay người phải được thực hiện khi bóng ngoài cuộc (dead ball) và cần có sự cho phép của trọng tài. Cầu thủ dự bị đứng tại khu vực thay người và thông báo cho trọng tài thứ hai (trọng tài biên) về ý định thay người. Vị trí thay người nằm giữa đường tấn công và đường biên dọc sân đấu, nơi cầu thủ vào và ra sân phải đứng chờ để hoàn tất quá trình thay người.
Mỗi đội được phép thay người tối đa 6 lần trong mỗi hiệp đấu
3. Quy tắc đặc biệt của luật thay người trong bóng chuyền
Có những quy tắc luật thay người bóng chuyền đặc biệt áp dụng cho vị trí Libero và một số trường hợp thay người khác:
-
Thay người không giới hạn cho Libero
- Libero là cầu thủ phòng ngự đặc biệt, có quyền thay người không giới hạn trong suốt set đấu. Cầu thủ này có thể thay thế bất kỳ cầu thủ nào ở hàng sau, miễn là không thực hiện những động tác tấn công ở khu vực tấn công (trừ khi chỉ chơi phòng thủ ở hàng sau).
- Một Libero chỉ được phép thay thế các cầu thủ ở hàng sau và không được thực hiện các động tác tấn công từ bất kỳ khu vực nào trên sân nếu bóng cao hơn mép lưới. Libero cũng không được phát bóng, chắn bóng hoặc cố gắng chắn bóng. Việc thay Libero phải được thực hiện nhanh chóng mà không cần thông qua trọng tài, nhưng vẫn phải đảm bảo tuân thủ quy trình đúng. Libero cần mặc áo có màu sắc khác biệt so với các thành viên còn lại trong đội.
- Việc Libero thay thế cầu thủ hàng sau không được tính vào tổng số 6 lần thay người của đội. Khi Libero rời sân, cầu thủ vào thay phải chính là người mà Libero vừa thay thế. Hai cầu thủ Libero muốn thay nhau thì cần phải có một pha bóng xen giữa. Khu vực thay Libero được xác định từ vạch tấn công đến hết đường biên ngang khu tự do trước ghế ngồi của đội.
-
Thay người chiến thuật: Huấn luyện viên thường sử dụng chiến thuật thay người để thay đổi cục diện trận đấu. Ví dụ, một cầu thủ tấn công mạnh có thể được đưa vào sân khi đội cần ghi điểm từ một pha phát bóng hoặc khi cần gia tăng sức ép tấn công.
Vị trí Libero có quy định thay người riêng biệt
4. Hình thức vi phạm và xử lý khi thay người trong bóng chuyền
Vi phạm luật thay người trong bóng chuyền có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn, như mất điểm hoặc bị trọng tài phạt thẻ. Dưới đây là các lỗi thường gặp trong quá trình thay người và cách xử lý:
-
Quá số lần thay người: Theo quy định, mỗi đội chỉ được phép thực hiện tối đa 6 lần thay người trong một set. Nếu đội vi phạm quy định này, đội đối thủ sẽ được cộng một điểm và giành quyền phát bóng. Vi phạm này không chỉ gây thiệt hại về điểm số mà còn ảnh hưởng đến chiến thuật của đội.
-
Thay không đúng quy trình: Thay người phải được thực hiện trong thời gian bóng chết (dead ball), và cầu thủ phải ra vào sân tại khu vực quy định. Nếu không tuân thủ, trọng tài có quyền yêu cầu dừng trận đấu và áp dụng hình thức xử phạt thích hợp, bao gồm cảnh cáo hoặc phạt thẻ cho đội vi phạm.
-
Sai vị trí thay người: Nếu cầu thủ không đứng ở đúng vị trí thay người hoặc cầu thủ vào sân không phải là người đã được chỉ định trước, đội có thể bị xử phạt. Trong trường hợp này, trọng tài có thể yêu cầu đổi lại và đội vi phạm sẽ bị tính một lỗi trong biên bản thi đấu.
Ở các giải đấu lớn như Olympic, FIVB World Cup hay giải vô địch bóng chuyền quốc gia, luật thay người bóng chuyền được áp dụng nghiêm ngặt. Các cầu thủ phải tuân thủ các quy tắc thay người như quy định về số lần, thời điểm và vị trí thay người. Việc tuân thủ luật thay người trong bóng chuyền không chỉ đảm bảo tính công bằng và chuyên nghiệp trong thi đấu mà còn giúp các đội bóng thể hiện tốt nhất khả năng của mình.
Ở các giải đấu lớn, luật thay người bóng chuyền được áp dụng nghiêm ngặt
5. Vai trò của thay người trong chiến thuật thi đấu bóng chuyền
Luật thay người trong bóng chuyền không chỉ đơn thuần là một hành động kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa chiến thuật rất quan trọng.
-
Thay người tấn công/phòng thủ: Việc thay thế cầu thủ có khả năng tấn công hoặc phòng ngự tốt sẽ được thực hiện trong những thời điểm quan trọng của trận đấu, chẳng hạn như khi đội cần ghi điểm hoặc củng cố hàng phòng ngự. Sự linh hoạt này giúp đội điều chỉnh chiến thuật tùy thuộc vào tình huống cụ thể của trận đấu.
-
Thay người để nghỉ ngơi: Đối với các cầu thủ chủ chốt, việc thay người giúp họ có thời gian nghỉ ngơi ngắn trong trận đấu, qua đó duy trì phong độ cho những thời điểm quyết định. Điều này cũng giúp hạn chế chấn thương và mệt mỏi, góp phần nâng cao hiệu suất thi đấu.
Đối với các cầu thủ chủ chốt, việc thay người giúp họ có thời gian nghỉ ngơi
Kết luận
Nắm vững luật thay người trong bóng chuyền không chỉ giúp đảm bảo tính công bằng mà còn tối ưu hóa hiệu suất của từng cầu thủ. Để không bỏ lỡ thông tin thể thao mới nhất, hãy theo dõi mục Tin tức của Thiên Trường Sport. Đừng quên ghé thăm chúng tôi để mua sắm các dụng cụ bóng chuyền chất lượng!
Đọc thêm ▾